تحلیل حقوقی احکام تعدد متعهد در قانون تجارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان

چکیده

تحقیقاً قانون تجارت ضمانت عادی را اصل و ضمانت تضامنی را استثنا می‌داند. در این باره، گرچه هر ضمانتی مسئولیت است؛ هر مسئولیتی ضمانت نیست. ضمانت تضامنی مطلق یا نسبی بوده و اصولاً در روابط مضمون‌عنه و ضامنان همچنین میان ضامنان غیرترتبی است. ضمانت ترتبی (طولی) باشد یا غیرترتبی (عرضی)، با حال شدن دین مضمون‌عنه در اثر فوت یا ورشکستگی، دین ضامن حال نمی‌شود ولی او حق پیدا می‌کند مضمون‌له را وادار به دریافت طلب خود یا صرفنظر از آن نماید. قانون تجارت در اقدامی جسورانه ضمانت تعهد را مطرح و احکام آن را دقیقاً نظیر احکام ضمانت دین دانسته است. قرارداد ارفاقی در قانون تجارت و ضمان عهده در قانون مدنی مصادیق اجلای قانونی ضمانت تعهد به‌نظر میرسند. علیرغم ضمان عادی، در ضمان تضامنی وثیقه‌های دین یا تعهد با پرداخت بدهی یا انجام تعهد به ضامن منتقل می‌شود تا او با اتکاء به آن، پرداختی خود یا معادل تعهد انجام شده را از مضمون‌عنه وصول کند. این امر رهن رهن نیست بلکه انتقال رهن است و در آن انتقال به‌صورت خود بخود انجام می‌شود و مضمون‌عنه در این مورد موظف به همکاری است. در واقع، در بحث از ضمان تضامنی، قانون تجارت احکام تعدد متعهد را بیان کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Legal Analysis to the Rules on Plurality of Pledger in the Commerce Act

نویسنده [English]

  • Ahad Gholizadeh Manghutay
Department of Law, University of Isfahan
چکیده [English]

Certainly, the Commerce Act deems guarantee contract as principal and suretyship as exception. In this respect, although every suretyship is a responsibility but every responsibility is not a suretyship. Suretyship is divided into definite and proportional and principally between debtor and sureties also among sureties suretyship is horizontal. Whether suretyship is vertical or horizontal, surety’s debt would not due with principle debt becoming due with debtor's death or bankruptcy, but, he gains right to compel creditor to take his debt or withdraw from it. The Commerce Act in a courageous endeavor has set before the pledge suretyship and has put that’s regulations as same as the debt suretyship's regulations. The arrangement contract in Commerce Act and the undertaking's guarantee in Civil Act seem as pledge suretyship's clear statutory samples. Despite in normal guarantee, in suretyship debt's or pledge's mortgages would not return with debt’s payment or pledge’s accomplishment. It remains with surety to relying on receive his paid amount or accomplished pledge's equivalent. This is not mortgage's mortgage but mortgage's transfer and in which transfer takes place automatically. So, debtor is required to cooperate for the purpose. In fact, at regulating suretyship, Commerce Act has inserted the pledger’s plurality rules.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Normal Guarantee / Suretyship / Vertical Suretyship / Pledge’s Suretyship / Plurality of Pledger
احمدی، حبیب طالب. (1390). «مسئولیت شرکای شرکت تضامنی در قانون تجارت و لایحه اصلاحی آن.» مجله حقوقی دادگستری 75، شماره 74: 191-208.
اسکینی، ربیعا. (1375). حقوق تجارت- ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته. تهران: سمت.
اسکینی، ربیعا. (1388). «ماهیت و شرایط مسئولیت ضامن چک در حقوق ایران.» فصلنامه حقوق 39، شماره 2: 73-89.
افشارنیا، طیب، و حمید اسدی. (1390). «صحت تعدد ضمانت‌ها از یک دین در حقوق ایران و فقه امامیه.» پژوهش‌نامه حقوق اسلامی 12، شماره 2: 47-78.
امامی، سید حسن. (1364). حقوق مدنی. جلد 2. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
امینی، راضیه، و حسین ناصری مقدم. (1396). «مفهوم‌شناسی عقد ضمان با رویکرد رفع تعارض ماده 698 قانون مدنی و 403 قانون تجارت.» فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی 13، شماره 47: 11-26.
باریکلو، علیرضا. (1395). «تحلیل رویکرد حقوق اسلام و فرانسه به ضمان درک.» حقوق خصوصی 13، شماره 1: 1-21.
باریکلو، علیرضا. (1380). «قرارداد ضمان معلق.» مجله مجتمع آموزش عالی قم 3، شماره 10: 35-56.
بجنوردی، سید محمد موسوی. (1371). «نگرشی جدید بر ضمان عقدی و احکام آن.» مجله حقوقی دادگستری 38، شماره 4: 5-42.
تفرشی، محمد عیسائی، حبیب رمضانی آکردی، و محمد ورمزیار ارزانفودی. (1390). «حال‌شدن دین مسوولان اسناد تجاری در اثر ورشکستگی برخی مسوولان در حقوق ایران و آمریکا.» پژوهش‌های حقوق تطبیقی 15، شماره 4: 77-95.
تفرشی، محمد عیسائی، و حبیب رمضانی آکردی. (1393). «بررسی فقهی- حقوقی مسئولیت تضامنی در شرکت‌های تجاری.» مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 6، شماره 3: 115-136.
جنیدی، لعیا. (1375). «تضامن و اثار و اوصاف آن.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 35: 7-47.
حسنی، حسن. (1380). حقوق تجارت. تهران: میزان.
داماد، سید مصطفی محقق. (1368). «ضمانت در تعهدات.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 24: 107-112.
داماد، مصطفی محقق، و رضاحسین گندمکار. (1380). «ماهیت، مبانی و آثار تضامن بین بدهکاران (تضامن منفی).» فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا 11، شماره 40: 141-167.
دیلمی، احمد. (1390). «تاملی در قرائت‌های مختلف از مسئولیت تضامنی.» فقه و حقوق اسلامی 2، شماره 3: 89-118.
راستین، منصور. (1351). حقوق بازرگانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سجادی، علی احمدی. (1381). «تضامن در اسناد تجاری.» مجله مجتمع آموزش عالی قم 4، شماره 14: 89-112.
سعیدی، ارسلان ثابت. (1391). حقوق تجارت (رشته‌های علوم اجتماعی و حسابداری). تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
شهیدی، مهدی. (1368). سقوط تعهدات. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
صفائی, سید حسین.  (1349). “تعهد حسن انجام قرارداد (ضمانت).” مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 2, شماره 0: 51-61.
صقری، محمد. (1376). حقوق بازرگانی، ورشکستگی، نظری و عملی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طرقی، مرتضی محمدحسینی. (1386). «شیوه‌ای برای ایجاد ضمانت تضامنی در حقوق مدنی (بخش دوم).» ماهنامه کانون 49، شماره 74: 40-62.
عرفانی، محمود. (1366). حقوق تجارت- ورشکستگی شرکت‌ها و تجار. جلد 3. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
فخاری، امیرحسین. (1373). «در صورتی که برات دهنده ورشکسته شود، آیا دارنده برات به‌عنوان طلبه‌کار ممتاز شناخته می‌شود؟.» تحقیقات حقوقی، شماره 14: 99-124.
فخاری، امیرحسین. (1375). «مسئولیت امضاءکنندگان اسناد تجاری.» مجله تحقیقات حقوقی 16-17 (1375): 37-65.
فخاری، امیرحسین. (1377). «ضامن در چک.» تحقیقات حقوقی: 9-18.
فراهانی، محمدحسین قائم‌مقام. (1368). حقوق تجارت - ورشکستگی و تصفیه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قزوینی، سید علی علوی. (1375). «نگرشی بر ضمان درک مبیع در حقوق مدنی ایران.» نامه مفید 7: 107-126.
قلی‌زاده، احد. (1394). «تحلیل حقوقی روش خاص قانون تجارت در رعایت اولویت‌ها و تقسیم مسئولیت میان ورشکستگان متضامناً مسئول.» فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی 45، شماره 4: 639-654.
کاتبی، حسینقلی. (1375). حقوق تجارت. تهران: گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر. (1376). حقوق مدنی - عقود اذنی - وثیقه‌های دین (عقود معین 4). تهران: انتشارات مدرس.
کاویانی، کورش.  (1383).حقوق اسناد تجاری. تهران: نشر میزان. 
کرمانی، سعید توکلی. (1376). «اثر عقد ضمان تبدیل تعهد است یا انتقال دین؟.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 37: 83-110.
لنگرودی، محمدجعفر جعفری. (1370). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
مافی، همایون، و محمدحسین تقی‌پور درزی نقیبی (1395). «آثار حاکم بر ضمانت‌نامه‌های بانکی.» فصلنامه فقه و تاریخ تمدن 12، شماره 48: 29-64.
مافی، همایون، و مهدی رحمانی. (1392). «ماهیت حقوقی ضمانت‌نامه بانکی در نظام حقوقی ایران.» فصلنامه تعالی حقوق 5، شماره 5: 31-54.
محمدی، پژمان. (1391). «ضرورت قهری دانستن ضمان درک.» دو فصلنامه دانش و پژوهش حقوقی 1، شماره 2: 185-222.
محمدی، جلیل. (1386). حقوق بازرگانی. تبریز: فروزش.
محمدی، سام، و یحیی‌پور، جمشید. (1389). «تضامن عقدی در حقوق مدنی ایران.» مطالعات فقه و حقوق اسلامی 2، شماره 3: 93-108.
منقوطای، احد قلی‌زاده. (1396). «تحلیل حقوقی تعلیق در انشاء و کاربردهای آن در حقوق تجارت.» فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی 47، شماره 1: 103-121.
نیک فرجام، کمال. (1381). «ضمانت در اسناد تجاری.» فصلنامه دیدگاه‌هـای حقوقی، شماره 25: 93-115.
Ansay, Tugrul, and Eric C. Schneider. (2001). Intruduction to Turkish Business Law. The Hague: Kluwer Law International.
Bachrach, George J. (1998). “The Surety’s Rights to Obtain Salvage- Exoneration, Reimbursement, Subrogation and Contribution.” In Salvage by the Surety, by George J. Bachrach, 1-34. Illinois: American Bar Association.
Bachrach, George J., and John V. Burch. (2000). “The Surety’s Subrogation Rights.” In The Law of Suretyship, by Edward G. Gallagher, 419-450. Illinois: American Bar Association.
Forsyth, C.F (1996). “Suretyship.” In Southern Cross: Civil Law and Common Law in South Africa, by Reinhard Zimmermann and Daniel Visser, 417-435. Oxford: Clarendon Press.
Gregory, John H., and II, Michael Jay Rune. (1999). “Liability of Performance Bond Surety (Under Contract of Suretyship).” In The Law of Performance Bonds, by Lawrence R. Moelmann and John T. Harris, 123-140. Illinois: American Bar Association.
Horn, Norbert. (1999). “Chapter 11- The UN Convention on Independent Guarantees and the lex Mercatoria .” In German Banking Law and Practice in International perspective, by Norbert Horn, 189-205. Berlin: de Gruyter.
Hugo, Charl. (1996). “Negotiable Instruments.” In Southern Cross: Civil Law and Common Law in South Africa, by Reinhard Zimmermann and Daniel Visser, 481-521. Oxford: Clarendon Press.
Klinger, Marylin, James p. Diwik, and Kevin L. Lybeck. (2000). “Contract Performance Bonds.” In The Law of Suretyship, by Edward G. Gallagher, 70-118. Illinois: American Bar Association.
Podwill, Loren D., Randy L. Arthur, and Linda M. Balduan. (1998). “Chapter 1- Scope of payment Bond Surety’s Obligation.” In The Law of Payment Bonds, by Kevin L. Lybeck and H. Bruce Shreves, 1-25. Illinois: American Bar Association.
Rapson, Donald J. (1996). “Commercial Law.” In Fundamentals of American Law, by Alan B. Morrison, 365-397. New York: New York University School of Law Foundation.
Ruprecht, G. Steven. (1999). “Surety’s Rights and Remedies against Principles.” In The law of performance Bonds, by Lawrence R. Moelmann and John T. Harris, 65-121. Illinois: American Bar Association.