بررسی تحلیلی تضمینات آزادی اقتصادی در نظام حقوق عمومی ایران

نویسندگان

1 گروه حقوق دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

2 استادیار دانشگاه هرمزگان

چکیده

امروزه توسعه یافتگی کشورها با شاخص آزادی اقتصادی ارزیابی می‌گردد.در این مقاله، تضمینات آزادی اقتصادی در نظام حقوق عمومی ایران با تحلیل و بررسی اصل 44 قانون اساسی، قانون سیاست‌های کلی اصل 44، قوانین برنامه اول تا ششم توسعه و بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی مطرح شده است و نتایج این بررسی حکایت می‌کند که قوانین مرتبط با آزادی اقتصادی دارای کاستی‌های عدیده‌ای از قبیل کارایی و تناسب در حوزه حاکمیت قانون هستند.علاوه برآن بدفهمی‌ها و برداشت‌های نادرست از مفهوم خصوصی‌سازی، سیاست‌های رقابتی را به عنوان تضمین‌کننده آزادی اقتصادی در مرحله تفسیر و اجرا با ابهامات جدی مواجه نموده است.همچنین، مالکیت به عنوان یکی از اصول کلاسیک حقوق اقتصادی  عمومی  و رابطه حمایتی آن با تضمینات آزادی اقتصادی، در نظام حقوق عمومی ایران مغفول مانده و امکان سلب مالکیت به منظور حفظ منافع عمومی بدون پرداخت غرامت در قانون اساسی نیز، تضمینات آزادی اقتصادی را با چالش اساسی روبه رو کرده است.پژوهش حاضر با رویکرد فوق‌الذکر به ارائه راهکار لازم در خصوص کاستی‌های فوق خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Guarantees of Economic Freedom in Iran’s Public Law System, with Emphasis on the Five-Year Social, Cultural And Economic Development Plans

نویسندگان [English]

  • melika kafash 1
  • mohammad Sadeghi 2
1 Department of Law Azad university North Tehran Branch
2 Hormoz Research Center University of Hormozghan
چکیده [English]

Today, the development of countries is measured by the index of economic freedom. This paper uses a descriptive-analytical method to analyze the guarantees of economic freedom in the Iranian public law system through focusing on article  44 of the Constitution,the enforcing general policies of article 44 of the constitution and the laws of the First to Sixth Development Palns. The research results show that the regulations related to economic freedom suffer from numerous shortcomings, such as efficiency and proportionality in the rule of  law. In addition, misunderstandings and misconceptions about the concept of privatization have adversely affected the competition policies, as a potential guarantee of the economic freedom, and left them to open interpretation. Also, coupled with the possibility of expropriation in order to maintain the public interests without compensation in the Constitution, ownership, as one of the classical principles of public economic rights and its supportive connection with the guarantees of the economic freedom, is being neglected in Iran's public law system. The present study will provide viable solutions to address the mentioned shortcomings

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Freedom / Guarantees of Economic Freedom / Article 44 / Laws of Development Plans / Law of Enforcing General Policies of Article 44
اسلامی، رضا و فرومند، لادن، (1392)، خصوصی‌سازی و توسعه حقوق بشر، چاپ اول، تهران، انتشارات جنگل.
امینی ، منصور و کاشانی، صادق، (1396)، «احترام به حق مالکیت در قانون اساسی»، تحقیقات حقوقی، شماره 79، ص193-171.
پاکدامن، رضا، (1388)، «رویکردهای اجرایی و مبانی قانون خصوصی‌سازی». چاپ اول، تهران، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
تفضلی، فریدون، (1375)، تاریخ عقاید اقتصادی، چاپ دوم، تهران، انتشارات نی.
چراغی، ولی‌الله، (1382)، حقوق بنیادین بشر و مکانیزم‌های تضمین آن در نظام حقوق عمومی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
خاندوزی، احسان، (1388)، « ارزیابی شیوه برنامه‌ریزی توسعه در ایران»، دوفصلنامه برنامه و بودجه، شماره 110، ص 121.
خدادادکاشی فرهاد، شهیکی تاش محمدنبی، (1386)، «حوزه و اثر قانون رقابت با توجه به ساختار اقتصادی (مطالعه موردی ایران)»، دوفصلنامه حقوق و سیاست, دوره  9 , شماره 23 (ویژه حقوق اقتصادی و تحلیل ا قتصادی حقوق)، ص 143.
دوسوتو، هرناندو، (1385)، راز سرمایه(چرا سرمایه داری در غرب موفق می‌شود و در جاهای دیگر شکست می‌خورد؟)، فریدون تفضلی، تهران، انتشارات نی.
دین محمدی، مصطفی؛ اژدری، علی اصغر، (1391)؛«الگوسازی عوامل موثر بر انحراف و آسیب‌پذیری اجرای قانون سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی»، فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، سال9، شماره 17، ، ص87.
رسولی، کریم و فرزین وش، اسدالله، (1394)، «تبیین رابطه بین آزادی و امنیت اقتصادی با تشکیل سرمایه:شواهدی از کشورهای نوظهور و در حال توسعه»، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره، 4 شماره 14، ص 263-245.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، (1385)، مجموعه مقالات همایش سیاست‌ها و مدیریت برنامه‌های رشد و توسعه در ایران، جلد دوم، چاپ اول، تهران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
سامتی، مرتضی و روح الله شهنازی، (1385)، «بررسی تأثیرات آزادی اقتصادی بر فساد مالی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره 28، ص 25.
شفیعی، افسانه، حسینی، شمس‌الدینی، (1386)، «اثر قانون رقابت بر تسهیل رقابت»، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، دوره 2، شماره 45، ص 246.
شوالیه، ژان ژاک، (1378)، دولت قانون‌مدار، حمیدرضا ملک محمدی، تهران، انتشارات دادگستر.
طباطبایی موتمنی، منوچهر، (1382)، «آزادی‌های عمومی و حقوق بشر»، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
طجرلو، رضا و کرباسیان، محمدعلی، (1396)، «حاکمیت قانون و کارایی در نظام حقوق رقابت ایران»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 47، شماره 4، ص 994-979.
عباسی، منصوره، (1388)، چالش‌ها و الزامات خصوصی‌سازی و اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، تهران، مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
عطریان، فرامرز، (1396)، «اصل امنیت حقوقی و مداخله دولت در اقتصاد»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 47، شماره 2، ص 301-281.
غنی‌نژاد، موسی، (1391)، آزادسازی و عملکرد اقتصادی، چاپ سوم، تهران، انتشارات دنیای اقتصاد.
قاسمی، محمد؛ زمانی، فاطمه، (1390)، «آسیب شناسی برنامه‌های توسعه در ایران»، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ص 20.
کلارک، باری، (1394)، اقتصاد سیاسی تطبیقی، عباس حاتمی، تهران، انتشارات کویر.
کی سان دخت، گیلدا، (1387)، «بررسی قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44»، فصلنامه اطلاع رسانی حقوقی، شماره 110، ص 115.
نجفی‌خواه، محسن، (1395)، «مرز میان بخش عمومی و بخش خصوصی با تأکید بر برنامه خصوصی‌سازی و برون سپاری در ایران»، فصلنامه برنامه و بودجه، سال چهارم، شماره 21، ص 116.
نمازی، حسین، (1384)، نظام‌های اقتصادی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
ویژه، محمدرضا، (1389)، «مراجع صیانت از قانون اساسی و حمایت از مالکیت؛ نگرشی تطبیقی بر عملکرد مراجع صیانت از قانون اساسی ایران و فرانسه»، فصلنامه پژوهش، سال دوازدهم، شماره 20، ص 450.
 
Besley, Timothy and Ghatak, Maitreesh (2010): Property Rights and Economic Development. the Netherlands: North-Holland, pp. 4525-4595.
Chase- Dunn,C (1992), Global Formation: Structures of the World Economy, Cambridge, Mass : Blackwell Publishers, p.65.
DeRouen Jr.Kark, Biglasise، Glen (2012)”, Security&economic freedom, Property rights”, Plotical Economy of MNE Conference at Washington University.
Harshbarger, Tom, (2002) Economic Freedom, Oxford University press.
Johanson, Robert (2000) Economic freedom & economic growth, Egan West Publishing.
Kaufman, B.E, (2003), The organization of economic activity:Insights from the Institutional Theoty of John.R.Commons", Journal of Economic Behavior & Organization, pp.71-96
Liebenberg, Andre. The relationship between economic freedom, political freedom and economic growth. Gordon Institute of Business Science (GIBS), 2013, University of Pretoria.
Lovdahal Gormsen, Liza, 2017، Relation between protecting economic freedom and public welfar, King College London.
Velimir, Zivkovich2017، international investment protection and the national rule of law, London, School of Economic and Plotical Sicence.