ارزیابی ساختار بازار و اندازه‌گیری قدرت بازاری در بخش صنعت ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادتمام گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکترا اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

دسترسی انحصاری دولت بر منابع نفتی و جهت‌گیری اصل 44 قانون اساسی از دلایل اصلی دوری اقتصاد ایران از رقابت و پائین بودن بهره‌وری و کارایی از نتایج عمده اقتصاد دولتی بوده است. در واقع اجرای «قانون سیاست‌های کلی اصل 44» به مثابه اقدامی برای رهایی از انحصار دولتی است. هدف محوری این مقاله شناخت ماهیت ساختار بازار‌های ایران و اندازه‌گیری قدرت انحصاری به تفکیک بازار‌های صنعتی کدهای چهار رقمی است. برای تحقق این هدف ضمن استفاده از داده‌های صنایع کارخانه‌ای برای دوره 1381 الی 1397 از رویکرد هال-راجر برای اندازه‌گیری قدرت انحصاری استفاده می‌شود. یافته‌ها مؤید آن است که در اکثر صنایع شاخص مارک آپ بیش از 2/1 و شاخص لرنر بیشتر از 16/0 بوده که دلالت بر وجود قدرت انحصاری است. صنایعی همچون؛ صنعت تولید سیمان، آهک و گچ و صنعت تولید داروها و فراورده‌های دارویی دارای بیشترین میزان قدرت انحصاری بوده‌اند. به‌علاوه، نتایج به‌دست آمده از صرفه‌های مقیاس نشان داد که صنایع تحت بررسی از صرفه‌های مقیاس برخوردار نبوده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Market Structure and Measurement of Market Power in Iran’s Industrial Sector

نویسندگان [English]

  • Farhad Khodadad Kashi 1
  • mohsen mherara 2
  • seyedeh vajihe mikaeeli 3
1 , Professor of Economics, Payame Noor University, Iran.(Corresponding Author).
2 , Professor of Economics, University of Tehran, Iran.
3 Ph.D. Student of Economics, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The government's exclusive access to oil resources, governmental economy and the orientation of article 44 of constitution regarding privatization, are the main hindrances that affect competition, productivity and efficiency in Iran’s economy. In this regard, by the enforcement of "the law of general policies of article 44" it is aimed to restrict the government monopoly. The main objective of this paper is to identify Iran's markets structure and to measure the monopoly power in industrial markets based on 2-digit ISIC codes. To achieve this purpose, the Hall-Roger approach is applied to measure monopoly power in the manufacturing industries for the period of 1381 to 1397. The findings show that in most industries, the mark-up index is more than 1.2 and the Lerner index is more than 0.16, which indicates the existence of monopoly power. Sectors such as cement, lime and plaster, and pharmaceutical industries have the highest level of monopoly power. In addition, the results show that the industries under investigation lack economies of scale.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Market Structure / Market Power / Mark
  • Up / Hall
  • Roger Approach / Economies of Scale

مراجع

احمدیان، مجید و متفکر آزاد، محمدعلی ( 1384). بررسـی عوامل مؤثر بر حاشیه سود در دو بازار انحصار چندگانه فروش کالای فـرآوری شـده و نهـاده اصـلی تولیدی. فصلنامه جستارهای اقتصادی، سال دوم، 4، 30-11.
خداداد کاشی، فرهاد (1379). انحصار، رقابت و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران (73-1367). پژوهشنامه بازرگانی، شماره 15، 116-83.
خداداد کاشی، فرهاد. (1380). ارزیابی قدرت و حجم فعالیت‌های انحصاری در اقتصاد ایران. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد (1394). اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد). انتشارات سمت.
خداداد کاشی (1386). صرفه‌های مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت. مجله تحقیقات اقتصادی، 42(3)، 1-18.
خداداد کاشی، فرهاد، و نورانی آزاد، سمانه (1397). تحلیل پویای درجه ائتلاف و اعتبارسنجی نظریه تبانی و ساختار کارا در صنعت محصولات شیمیایی ایران. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 26(86)، 37-7.
راسخی، سعید؛ شیدایی، زهرا، و اسدی، سید پیمان (1396). انتقال هزینه در صنایع کارخانه‌ای ایران. پژوهش‌های اقتصاد صنعتی ایران، 1(1)، 50-39.
شکیبا، محبوبه، دقیقی اصلی، علیرضا، دامن کشیده، مرجان، فشاری، مجید و اسماعیل زاده مقری، علی (۱۳۹۸). اثر متغیرهای کلان اقتصادی و قدرت بازاری بر سپرده‌های بانکی در ایران (رهیافت میانگین‌گیری بیزین در داده‌های تابلویی)، فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۱۰(۴۱)، ۲۱۲-۲۴۲.
شریفی نیا، حسین؛ هوشنگ مومنی و صالیان؛ دقیقی اصلی، علیرضا و دامن کشیده، مرجان. (۱۳۹۹). ارزیابی قدرت رقابتی در نظام بانکداری ایران (رهیافت پانزار و راس). فصلنامه مدیریت کسب و کار، 12 (45)، ۱۸۵-۱۶۵.
شیخ زین الدین، آذر، و بخشوده، محمد(1388). بررسی قدرت بازار و کارایی ناشی از تمرکز در بازار فروش گوشت قرمز استان فارس. اقتصاد کشاورزی (اقتصاد و کشاورزی)، 3(2)، 81-65.
شهیکی تاش، محمدنبی، و نوروزی، علی (1393). تخمین پارامترهای تابع تغییرپذیری درون صنعتی حاشیه سود و ارزیابی درجه تمرکز در صنایع کارخانه‌ای ایران بر اساس رویکرد U دیویس. پژوهش‌های اقتصادی، 19 (58)، 76-39.
عیسی زاده، سعید، و شاعری، زینب (1390). ساختار بازار و کارایی نظام بانکی؛ مطالعه موردی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا. پژوهشنامه علوم اقتصادی، 6(12)، 84-63.
مرادی، مهدی؛ خداداد کاشی، فرهاد؛ بیابانی، جهانگیر، و غفاری، هادی (1395). سنجش پارامتریک شاخص لرنر در بازار وام و سپرده‌های بانکی با استفاده از تابع هزینه ترانسلوگ. مدل‌سازی اقتصادی، 10(34)، 27-1.
Amountzias, C. (2017). An investigation of The Degree of Market Power in The Greek Manufacturing and Service Industries. Journal of Industry, Competition and Trade, 17(4), 447-464.
Appelbaum, E. (1979). Testing Price Taking Behavior. Journal of Econometrics, (9), 283-94.
Appelbaum, E. (1982). The Estimation of the Degree of Oligopoly Power. Journal of econometrics, (19), 287-99.
Azzam, A. (1997). Measuring Market Power and Cost- Efficiency Effects of Industrial Concentration. Journal of Industrial Economics, 45(4). 377-386.
Azzam, A. & Rosenbaum, D. V. (2001). Differential Efficiency, Market Structure and Price. Applied Economics, 33, 1351- 1357.
Autor, D., Dorn, D., Katz, L. F., Patterson, C., & Van Reenen, J. (2020). The fall of the Labor Share and the Rise of Superstar Firms. The Quarterly Journal of Economics, 135(2), 645-709.
Basu, S. (2019). Are Price-Cost Markups Rising in the United States? A Discussion of the Evidence. Journal of Economic Perspectives, 33(3), 3-22.
Boone, J. (2008). Competition: Theoretical Parameterizations and Empirical Measures. Journal of Institutional and Theoretical Economics, 164:587,611.
Bottini, N., & Molnár, M. (2011). How Large are Competitive Pressures in Services Markets?. OECD Journal: Economic Studies, 2010(1), 1-51.
Bresnahan, T. F. (1982). The Oligopoly Solution Concept Is Identified. Economics Letters, 19, 87-92.
Christopoulou, R., & Vermeulen, P. (2012). Markups in the Euro Area and the US over the Period 1981-2004: a Comparison of 50 Sectors. Empirical Economics, 42(1), 53-77.
Clark, R. & Davies, S. (1982). Market Structure and Price-Cost Margins. Economica, 49, 277-287.
Cowling, K. I., & Waterson, M. (1976). Price-Cost Margins and Market Structure. Economica, 43(171), 267-274.
Grieco, P. L., Murry, C., & Yurukoglu, A. (2022). The Evolution of Market Power in the US Automobile Industry. Working paper, 1-41.
Hall, R. E. (1988). The Relationship between Price and Marginal Cost in U. S. Industry. Journal of Political Economy, 96, 921-47.
Huang, T. H., Liu, N. & Kumbhakar, S. C.  (2018). Joint estimation of the Lerner Index and Cost Efficiency Using Copula Methods. Empirical Economics, 54(2), 799-822.
Hussain Khan, H. A., Kutan A. M., ram Naz, I & Qureshi, F. Z. (2017). Efficiency, Growth and Market Power in The Banking Industry: New Approach To Efficient Structure Hypothesis. North American Journal of Economics and Finance, 42, 531-545
Iwata, G. (1974). Measure Ment of Conjectural Variation in Ligopoly, Econometricac, 42, 947-66.
Kumbhakar, S. C., Baardsen, S., and Lien, G. (2012). A New Method For Estimating Market Power With an Application to Norwegian Sawmilling. Review of Industrial Organization, 40(2), 109-129.
Kasman, A. N. (2002). Cost Efficiency, Scale Economies, and Technological Progress in Turkish Banking. Central Bank Review, Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey, 2(1), 1-20.
Lau, L. J. (1982). On identifiying the degree of competitiveness from industry price and output data. Economic Letters, 10, 93-99.
Martins JO, Scarpetta S, &  Pilat D (1996) Mark-up Ratio in Manufacturing Industries: Estimation for 14 OECDcountries. OECD, Working Papers, 1-48.
Memon, M., & Ghulam, Y. (2019). Impact of Privatisation and Broader Reforms on the Competitiveness of the Cement Manufacturing Industry in Pakistan. Review of Economics and Finance, 16(2), 76-88.
Mirza, F. M., Bergland, O., & Khatoon, I. (2016). Measuring the Degree of Competition in Pakistan’s Banking Industry: an Empirical Analysis. Applied Economics, 48(53), 5138-5151.
Muriithi, D. (2021). Market Structure and Banks Pricing Behaviour: The Case of Kenya (No. 52). KBA Centre for Research on Financial Markets and Policy Working Paper Series, 1-29.
Panzar, J. C., & Rosse, J. N. (1987). Testing for Monopoly Equilibrium. Journal of Industrial Economics, 35(4), 443-456.
Polemis, M. L., & Fotis, P. N. (2016). Measuring the Magnitude of Significant Market Power in the Manufacturing and Services Industries: a Cross-Country Approach. Journal of Industry, Competition and Trade, 16(1), 51-79.
Rezitis, A. N., & Kalantzi, M. A. (2013). Measuring the Degree of Market Power in the Greek Manufacturing Industry. International Review of Applied Economics, 27(3), 339-359.
Rezitis, A. N., & Kalantzi, M. A. (2012). Assessing Competitive Conditions and Welfare Losses in the Greek Food and Beverages Manufacturing Industry: An Extended Hall-Roeger Approach. Economics Bulletin, 32(2), 1413-1427.
 Rezitis, A. H., & Kalantzi, M. (2012). Measuring Market Power and Welfare Losses in the Greek Food and Beverages Manufacturing Industry. Journal of Agricultural & Food Industrial Organization, 1(10), 1-33.
Rezitis, A. N., & Kalantzi, M. A. (2011). Investigating Market Structure of the Greek Manufacturing Industry: A Hall-Roeger approach. Atlantic Economic Journal, 39(4), 383-400.
Roeger, W. (1995). Can Imperfect Competition Explain the Difference between Primal and Dual Productivity Measures? Estimates for US Manufacturing. Journal of Political Economy, 103, 316-30.
Steen, F., & Salvanes, K. G. (1999). Testing for Market Power Using a Dynamic Oligopoly Model. International Journal of Industrial Organization, 17, 147-177.
Wilhelmsson, F. (2006). Market Power and European Competition in the Swedish Food Industry. Journal of Agricultural & Food Industrial Organization, 4(1), 3-32.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 آبان 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار