عرضه پول در اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

در همه اقتصادهایی که استقلال نسبی سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی پذیرفته شده است، کنترل پایه پولی توسط بانک مرکزی، اهرم اصلی مقامات پولی کشور برای تأثیرگذاری بر اقتصاد، حفظ ارزش پول ملی و حفظ ثبات اقتصادی است. اما عرضه پول تنها متغیری برونزا نیست که توسط بانک مرکزی تعیین شود، بلکه از سویی دیگر،  یک متغیر درونزا است. درونزایی عرضه پول می‌تواند عامل بسیار مهمی در کارایی سیاست‌های پولی و مالی باشد. در این مقاله تابع عرضه پول در اقتصاد ایران با استفاده از داده‌های سالیانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای سال‌های 84- 1363 به روشARDL[1] تخمین‌زده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نرخ بهره (نرخ سود علی‌الحساب تسهیلات اعطایی بانک‌ها) هم در بلندمدت و هم در کوتاه‌مدت تأثیر مثبت و معنی‌داری بر عرضه پول در اقتصاد ایران دارد. به عبارتی دیگر، عرضه پول در اقتصاد ایران درونزا است و درونزایی آن از طریق نرخ سود علی‌الحساب تسهیلات اعطایی بانک‌های تجاری و تخصصی صورت می‌گیرد. فعالیت‌های بانک‌های تجاری و تخصصی از طریق تغییر در ذخایر آزاد با توجه به شرایط سودآوری بازار، عامل مؤثری در گسترش حجم پول در اقتصاد ایران است. نوسانات و عدم تعادل‌‌های ایجاد شده در عرضه پول در اقتصاد ایران، پس از گذشت دو سال و نیم از زمان وقوع نوسان، تعدیل می گردد.   
 
[1]. Autoregressive Distributed Lag

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Supply of Money in Iran

نویسندگان [English]

  • Mansour Zarra Nezhad 1
  • Masoud Saadat Mehr Saadat Mehr 2
1 Associate Professor'University of Jamran'Ahvaz
2 MS
چکیده [English]

For each economy in which monetary policy is relatively independent, monetary base is controlled by the central bank to affect the economic variables, preserve the value of money and to achieve economic stability. Supply of money, however, is not just an exogenous variable to be determined by central bank, but it is considered to be an endogenous variable too.  The endogeneity of money supply is a very important factor which affects the efficiency of monetary and fiscal policies. The present article aims at estimating the supply of money using autoregressive distributed lag (ARDL) during 1982-2005.  The findings of the research show that long term and short term interest rates have significantly positive effects on supply of money in Iran.  This indicates that banking activity is the main factor affecting the volume of money in Iran through variation in free reserves. Based on this estimation, it is concluded that in about two and half years the divergence caused by the initial "shock" would be corrected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • SUPPLY OF MONEY / ARDL / IRAN

مراجع

بازمحمدی، حسین (1378)؛ "عرضه پول در اقتصاد ایران"، مجله برنامه و بودجه، شماره 51، صص 96 - 69.
برنسون، ویلیام اچ (1378)؛ تئوری و سیاست‌های اقتصاد کلان، مترجم: عباس شاکری، تهران، نشر نی.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه، سال‌های مختلف.
تقی پور، انوشیروان (1377)؛ ارزیابی اهداف سیاست پولی در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی.
دیولیو، اوجین آ. (1371)؛ نظریه و مسائل پول و بانکداری، مترجمین: احمد جعفری صمیمی و سید فضل ریاضی، تهران، انتشارات آذر.
سازمان برنامه و بودجه (1376)؛ برنامه اقتصاد بدون اتکا به درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام، پیوست شماره 3، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
طبیبیان، محمد (1365)؛ اقتصاد کلان، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
فرزین وش، اسدا... و تیمور رحمانی (1379)؛ "درونزایی عرضه پول و تاثیر فشارهای هزینه‌ای بر آن در اقتصاد ایران"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 56، صص 111- 83.
فیشر، استانلی و رودیگر دورنبوش (1375)؛ اقتصاد کلان، مترجم: محمدحسین تیزهوش تابان، تهران، انتشارات سروش.
فرجی، یوسف (1379)؛ پول، ارز و بانکداری، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
گلیهی، فرد (1370)؛ نظریه و سیاست اقتصاد کلان، مترجم: مهدی تقوی، انتشارات کتابخانه فروردین.
قدیری اصلی، باقر (1364)؛ سیاست‌های پولی، تهران، کتابخانه فروردین.
کلباسی، ناهید (1375)؛ "حساسیت سپرده‌های پس انداز نسبت به نرخ سود آن‌ها"، مجله روند، شماره 23، صص106- 93.
ماجدی، علی و حسن گلریز (1367)؛ پول و بانک، تهران، انتشارات مرکز آموزش بانکداری.
نوفرستی، محمد (1378)؛ ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی، تهران، انتشارات مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
 
Ariff, Mohammad (1982); Monetaary and Fiscal Economics of Islam, Jeddah, International Center for Research in Islamic Economics.
Clarida, Richard, Gali, Jordi, Gertler, Mark, (1999); "The Science of Monetary Policy:  A New Keynesian Perspective," Journal of Economic Literature, 37, pp. 1661- 1707. 
Dickey, D.A., Fuller, W.A. (1976); "Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root", Journal of American Statistical   Association, 74, pp. 427- 431.   
Friedman, Milton (1956); The Quantity Theory of Money: A Restatment, Studies in the Quantity Theory of Money, Chicago, University Press.
Johansen, S. (1988); "Statistical Analysis of Vectors", Journal of Economic Dynamics and Control, 12, pp. 213-254.
Siddiqi, Muhammad Nejatullah (1992); Impact of Islamic Modes of Finance on Monetary Expansion, Jeddah, Centre for Research in Islamic Economics, King Abdulaziz University.
Schabert, Andreas (2005); "Money Supply and the Implementation of Interest Rate Targets", European Central Bank, Working Paper Series, No. 483.
Vymyatnina, Yulia (2005); How Much Control Does Bank of Russia Have over Money Supply?, Department of Economics, European University at St. Gagarinskaya Str., St. Petersburg 191187.
Yossifov, Plamen (1997); Selective Credit Controls and the Money Supply Process in Traditional Economics: The Case of Bulgaria, University of Delaware, Report- No. PKY.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 دی 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار