‌بررسی یکپارچگی اقتصادی ایران با روسیه در حوزه CIS و شرط مارشال- لرنر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد

2 عضو هیات‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد

3 عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

آرمان‌ مندرج در سند چشم‌انداز ، تعامل سازنده و مؤثر با جهان و قدرت‌های منطقه‌ای مانند روسیه و بازار سیصد میلیونی حوزه سی آی اس است. مطالعه حاضر با تحلیل عوامل مؤثر بر یکپارچگی اقتصادی ایران با روسیه در حوزه سی آی اس به روش داده های تلفیقی دوره2015 -1992مبتنی بر رویکرد پنل دیتا است. تجارت، تولید، جمعیت و فاصله از متغیرهای کلیدی مدل جاذبه ایران با روسیه در حوزه سی آی اس است. معادله رگرسیونی نشانگر معنی‌دار بودن مدل جاذبه است. ضرایب زاویه (کشش) سه متغیر مستقل تولید، فاصله و لیندر به ترتیب 45/3 ، 25/3 - و38/0- است. که نشانگر حساسیت زیاد دو متغیر تولید و فاصله و معنی‌دار بودن آنها است، ولی متغیر مجازی مرز مشترک آبی به علت غلبه مرز خشکی آذربایجان، معنی‌دار نیست. ضمناً حساسیت تقاضای ارزی صادرات و واردات ایران-روسیه ، بی‌کشش و به ترتیب منفی 22/ 0و منفی 28/0 است. طبق قاعده مارشال- لرنر، چون مجموع کشش تقاضای واردات و صادرات نسبت به نرخ ارز کمتر از یک است بنابراین تغییر در نرخ ارز هیچ تاثیری دربهبود ترازتجاری ایران با روسیه و تقویت یکپارچگی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reviewing Iran’s Economic Convergence with Russia in CIS and The Marshall–Lerner Condition

نویسندگان [English]

  • mansour molaepour 1
  • mohamad lotfalipour 2
  • mohamadhosain mahdavi 3
  • Ahmad Sabahi 3
چکیده [English]

Convergence with regional powers such as Russia, which has a common water border with Iran, as well as the population of 300 million in the CIS region, is a step toward the realization of what is meant by constructive and effective interaction with the world. The present study is based on the analysis of the factors affecting the economic convergence of Iran with Russia in the CIS region, based on the Panel Data approach during the period 1992-2015. Trade, production, population, and distance are the key variables of Iran’s gravity model with Russia in CIS region. The regression equation indicates the significance of the gravity model. Coefficients (elasticity) of the three independent variables including production, distance and Linder are 3.45, -3.25 and -0.38 respectively, which demonstrates the high sensitivity of the two variables of production, distance, and their significance but the dummy variable of the common water boundary isn’t significant due to the overcoming of the Azerbaijan’s dryland boundary. The elasticity of the foreign exchange demand for exports and imports between Russia and Iran are inelastic and equal to - 0.22 and - 0.28 respectively. The Marshall–Lerner condition   refers to the condition that an exchange rate devaluation will only cause a balance of trade improvement if the absolute sum of the export and import demand elasticities is greater than unity, so the change in the exchange rate has no effect on the improvement of Iran's balance of trade. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Integration / Economic Convergence / Gravity Model / Deficit Balance of Trade / Marshall Lerner Condition
آذربایجانی، کریم  و سید کمیل طیبی، و حسین کریمی هسنجه (1381)، «تعیین مناسب‌ترین ترتیب تجاری ـ منطقه‌ای برای ایران با شاخص همگرایی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 13، صص 107-75.
اشرف‌زاده، سید حمیدرضا،کاظم یاوری(1382)، «یکپارچگی اقتصادی کشورهای در حال توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش GMM و همگرایی»، پژوهشنامه بازرگانی،  شماره 36، صص 1-28.
اکبری، نعمت اله (1384) « همگرایی اقتصادی کشورهای اسلامی و بررسی سرریزهای منطقه‌ای با تاکید بر نقش منتخبی از کشورهای حوزه خلیج فارس، در حال توسعه، کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش GMM و همگرایی»، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
الهی، ناصر و محمد نهاوندیان(1384) جهانی شدن و همپیوندی‌های منطقه‌ای مطالعه موردی منا،  نامه مفید، شماره 48، صص 55-78.
برزآبادی فراهانی، مریم (1374) « موانع همگرایی در منطقه دریایی خزر»،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم انسانی، تهران.
حسینی، میرعبدالله و وحید بزرگی(1381) « شرکای منطقه‌ای ایران و امکان هم‌پیوندی منطقه‌ای»، فصلنامه پژوهشنامه  بازرگانی،شماره 23  صص1- 36.
خیابانی، ناصر و دیگران(1378)، ارزیابی ایجاد ترتیبات تجاری منطقه‌ای میان اعضای OIC، مجموعه مقالات همایش«گسترش همکاری‌های اقتصادی بازرگانی کشورهای اسلامی»، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
رحیمی بروجردی،علیرضا( 1395 )، همگرایی اقتصادی:ترتیبات تجاری منطقه‌ای و بازارهای مشترک، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم.
سعادت رحمان، ناهید محسنی (1393) « بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای حوزه دریای خزر-کاربرد مدل جاذبه»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 19، شماره 73، صص 29-54.
سوری، امیررضا (1393) « تحلیل عوامل مؤثر بر همگرایی تجاری ایران با بلوک‌های منطقه‌ای منتخب -کاربرد یک مدل جاذبه»، دوره 14شماره 52، تابستان1393، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی،سال چهارم، دانشگاه علامه طباطبایی.
شکیبائی،علی رضا، فاطمه کبری بطا، سمیه حیدرآبادی(1390 )،« تحلیل یکپارچگی میان دو کشور ایران و ترکیه»، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای شماره 1  صص 78 - 95.
صادقی یارندی، سیف اله و میترا حسینی سبزواری (1385)،« بازار مشترک اسلامی فرصت‌ها و چالش‌ها»، همایش بین‌المللی نقش اصفهان در توسعه علوم اسلامی، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
  طیبی،  سید کمیل و صالح طاهری (1384)،« بررسی اثرهای ایجاد همگرایی اقتصادی بین ایران و اتحادیه‌های اقتصادی-رویکردی بر داده‌های ترکیبی»، مجله برنامه و بودجه، شماره  91، صص 3-28.
کریمی هسنیجه،حسین ( 1386 )،« جهانی‌شدن، یکپارچگی اقتصادی و پتانسیل تجاری: بررسی مدل جاذبه در تحلیل تجاری ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی زمستان 1386 شماره 81 ،  صص 181 - 208.
لطفعلی پور،محمد رضا و همکاران(1390)،« بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و  کشورهای آمریکا  لاتین -کاربردمدل جاذبه»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره  سوم، سال اول.
محرابی، لیلا (1386 )،« بررسی اثرات ایجاد یک موافقت‌نامه ترتیبات تجاری ترجیحی بین ایران و کشورهای آسیای مرکزی»، فصلنامه پژوهشهای بازرگانی، شماره 44،صص 29-101.
مولایی پور، منصور و همکاران(1394)،«نقشه راه ـ برنامه پنج ساله مرکز خدمات سرمایه‌گذاری خارجی »، گیلان:اداره کل امور اقتصادی و دارایی گیلان، صص 102-124.
ناصری، سید مهدی، میترا نصیری(1388)،«پتانسیل‌های ایجاد و انحراف تجارت در تجارت ترجیحی دوجانبه ایران-مطالعه موردی سوریه، ترکیه و اندونزی»، فصلنامه پژوهشهای بازرگانی، شماره 51، صص 97-163.
نجارزاده،رضا، وحید شقاقی شهری (1385)،«همگرایی منطقه‌ای و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی-مطالعه موردی کشورهای اسلامی عضو منا»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 72، صص 362-337.
   نیکبخت،زهرا، لیلی نیکبخت(1390)،«تحلیل همگرایی اقتصادی-سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دو طرفه- در کشورهای گروه دی هشت»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی راه اندیشه.
Anderson, James E, (2016), “The Gravity Model of Economic Interaction”, Boston College and NBER August 17, 2016.
Ardian. Harri, (2005),” Theoretical and Empirical Aspects of the Economic Integration and Trade Liberalization”, Albanian Long-Term Expert on the Project, Consulting Services for Macroeconomic and Fiscal Analysis.
 Baldwin, R (2011),”World Trade and the Doha Round:  Setting a Deadline    Defining a Final Dead, London, vox.
Cardoso, B. F, Rasetti, M, Giampietri, E, Finco, A. and Shikida, P. F. A. (2017) “Trade Dynamics in the Italian Floriculture Sector within EU Borders: A Gravity Model Analysis” Vol. 9, No. 2, pp. 23 - 32.
Deardorff Alan V. and Robert M.  Stern (2000) “What the Public Should Know about Globalization and the World Trade Organization”, The University of Michigan. Delphi, Greece, May 25-27, 2000.
Dinh Thi Thanh Binh (2011),”Applying Gravity Model to Analyze Trade Activities of Vietnam”, International Economics, Foreign Trade University, Vietnam.
Frankel, j (2000),”Globalization of the Economy. citeseerx.ist.psu.edu, viewdoc, download? Rep, rep1 ‎Cited by 304.
Hoekman. B, Messerlin. P (2002),” Initial Conditions and Incentives for Arab Economic Integration, Can the European Community’s Success Be Emulated? “, Policy Research Working Paper, 2921.
Jacques Melitz, (2007),” North, South and distance in the gravity model”, European Economic Review, No 51, P. 971-991.
Rahman (2004), “The Determinaants of Bangladesh's Trade: Evidence from the Generalized Gravity Model”, The Economic Society of Australias 33, Conference of Economists, University of Sydney, NSW.
Krugman, Paul R. (1980),”Scale Economies, Product Differentiation, and the Pattern of Trade”, American Economic Review, 70, 950-59
Mashfique Ibne Akbar (2013) “Impact of Trade Cost on Bangladesh’s Trade: A Gravity Model Approach Centre for Policy Dialogue-House”:40/C, Road 32, Dhanmondi R/A, Dhaka, Bangladesh.
Mchael G. Plummer (2006),”An ASEAN Customs Union?” Journal of Asian Economics 17, 923-938.
Stone S. F., Jeon B. N. [1999],”Gravity-Model Specification for Foreign Direct Investment: A Case of Asia-Pacific Economies” The Journal of Business and Economic Studies, Vol. 5, No. 1, pp. 33–42.
Salvatore Dominick (2016), “nternational Economics” 12 edition, Publication Date: January 13, 2016, Greenwood Press
UNCTAD (2017). United Nations Conference on Trade and Development pp. 10-12.
 USITC (2017),”Regional Integration and Development” 405 Hilgard Avenue, Los Angeles, CA 90095.
Vito tanzi (2000), “Globalization, Technological Developments”, and the Work of Fiscal, IMF, working paper.
Viner. J. (1950),”The Customs Union Issue, New York: The Carnegie Endowment for International Peace.
Wajdi, N, Adioetomo, M, Mul der, H. (2017),”Gravity Models of Interregional Migration In Indonesia” Bulletin of Indonesian Economic Studies,1-40. DOI:10.1080
ج- سایت‌ها:
www.Investingilan.ir
www.International trade center
www.Irica.gov.ir/Portal/home
www.gwu.edu/slavic/golsa/ruble.htm.
www.Tccim.ir
www.Tsd.cbi.ir
www.WTO.Org/Statistics Database
www.WITS.Worldbank.org
پورتال اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ـ آمار صادرات و واردات
پورتال گمرک جمهوری اسلامی ایران- آمار و اطلاعات
پورتال منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی- در باره سازمان
پورتال بانک مرکزی - بانک اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی