شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای بکارگیری لجستیک معکوس با استفاده از رویکرد ترکیبی AHP فازی و TOPSIS فازی (مطالعه موردی: شرکت فولاد مبارکه اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، موسسه آموزش عالی راغب اصفهانی، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه مدیریت، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

لجستیک معکوس یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در زنجیره تأمین است. اجرای صحیح لجستیک معکوس در سازمان‌ها موجب افزایش درآمد، کاهش هزینه‌های عملیاتی، کاهش هزینه محصولات معیوب و کاهش آلودگی زیست‌محیطی می‌گردد. جهت اجرای لجستیک معکوس در سازمان‌ها موانعی وجود داشته که این موانع چالش‌هایی را برای مدیران و سیاست‌گذاران صنایع ایجاد می‌کند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای بکارگیری لجستیک معکوس برای غلبه بر موانع آن در شرکت فولاد مبارکه اصفهان است. جامعه آماری این پژوهش را 30 نفر از متخصصان لجستیک معکوس شرکت فولاد مبارکه تشکیل می‌دهند. جهت جمع‌آوری داده‌ها، ضمن استفاده از ادبیات این حوزه، مصاحبه‌هایی نیز با متخصصان شرکت فولاد مبارکه صورت پذیرفت و در نهایت 51 مانع (زیرمعیار) شناسایی شدند که به ده دسته؛ مدیریتی، استراتژیک، سازمانی، اقتصادی، قانونی، فنی، زیرساختی، مربوط به دانش، مربوط به سیاست و مربوط به بازار تقسیم شده و 30 راهکار‌ برای بکارگیری لجستیک معکوس در این شرکت نیز شناسایی شد. همچنین از پرسشنامه جهت انجام مقایسات زوجی استفاده شده است. سپس چهارچوبی مبتنی بر AHP فازی جهت وزن‌دهی موانع به‌عنوان معیار و TOPSIS فازی جهت اولویت‌بندی راهکار‌ها استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که راهکار "تخصیص منابع مالی کافی" در رتبه اول و پس از آن راهکار‌های "تطبیق دادن سیاست‌ها با فرآیندها" و "درک بازیافت محصولات به‌عنوان کالاهای منقضی شده" به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. راهکار "تأکید بر قوانین زیست‌محیطی و مقررات و رویه‌ها" نیز در رتبه آخر قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identification and Prioritizing the Solutions of Reverse Logistics Applying Using a Hybrid Approach of Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS (Case Study: Isfahan’s Mobarakeh Steel Company)

نویسندگان [English]

  • vida vahidian 1
  • sayyed mohammad reza davoodi 2
چکیده [English]

Reverse logistics is one of the most challenging issues in the supply chain. Proper implementation of reverse logistics in organizations increases revenue, reduces operating costs, reduces costs of faulty products and reduces environmental pollution. There are barriers in implementation of reverse logistics in organizations that these barriers challenge managers and policy makers of the industry. This study aimed to identify and prioritize the solutions of reverse logistics applying to overcome its barriers in Isfahan’s Mobarakeh Steel Company. The study population will comprise 30 reverse logistics experts of Mobarakeh Steel Company. To collect data, while using the literature in this area, interviews with experts with carried in Mobarakeh Steel Company, and finally 51 barriers (sub criteria) were recognized in ten categories: managerial, strategic, organizational, economic, legal, technological, infrastructure, related to knowledge, related to policy and related to market and 30 reverse logistics solution for the reception was also identified in the company. Also, the questionnaire was used to compare pairs. Then, a framework based on fuzzy AHP is used to weighting barriers and fuzzy TOPSIS is used to prioritize the solutions. The results indicate that the solution to "allocate adequate financial" in the first place and then the solutions "aligned policies and processes" "and "perceive recycling products as perishable goods" ranked second and third respectively. Solution "enforce environmental legislation, regulations and directives" is in the last place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reverse Logistics / Fuzzy AHP / Fuzzy TOPSIS / Mobarakeh Steel Company
آذر، عادل و علی رجب‌زاده (1393)؛ تصمیم‌گیری کاربردی رویکرد MADM، چاپ ششم، تهران: انتشارات نگاه دانش.
ایمانی، دین محمد و  الهام منصوری (1392)؛ «پیشنهاد الگوی لجستیک معکوس جامع برای صنعت سبز، زیست‌سازگار و اقتصادی»، اولین همایش ملی محیط زیست، صنعت و اقتصاد، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده اقتصاد، صص. 13-1.
باقری‌نژاد، زهرا (1389)؛ «شناسایی و اولویت‌بندی موانع موجود در لجستیک معکوس از طریق بررسی اثرات متقابل آن‌ها در صنعت خودرو»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت مدرس، دانشکده فنی، دانشگاه تهران.
بخشی‌خواه، مهدی؛ حسین یوسفی‌ثابت؛ حسن افشاری و علیرضا طیاریان (1392)؛ «تجزیه ‌و تحلیل عوامل مؤثر بر لجستیک معکوس در شرکت ایران خودرو با متدولوژی ISM»، فصل‌نامه مدیریت زنجیره تأمین، سال پانزدهم، ش. 39، صص21-14.
بلمبرگ، دونالد اف (1388)؛ لجستیک معکوس، ترجمه: رضا زنجیرانی‌فراهانی، نسرین عسگری و مریم حافظی. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
دهناد، هیدی و مرضیه باقری (1394)؛ «مروری بر بررسی عوامل مؤثر بر اجرای لجستیک معکوس در صنعت خودروسازی ایران»، کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت و مهندسی صنایع، تهران، شرکت مدیران ایده‌پردازان پایتخت ایلیا، صص. 14-1.
شهرباف، مهران و سروش آوخ‌دارستانی (1392)؛ «طراحی مدل ریاضی برای مکان‌یابی تسهیلات در لجستیک معکوس: برنامه‌ریزی و کنترل فعالیت‌های بازیابی محصولات مرجوعی»، دومین کنفرانس ملی مهندسی صنایع و سیستم‌ها، نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، گروه مهندسی صنایع، صص. 10-1.
صارمی، سهیلا و فاطمه تقی‌پور بیرگانی (1393)؛ «ضرورت لجستیک معکوس در زنجیره تأمین»، اولین همایش ملی پژوهش‌های مهندسی صنایع، همدان، شرکت علم و صنعت طلوع زرین، صص. 9-1.
عیدی، علیرضا و هادی علوی (1394)؛ «مسیریابی وسایل نقلیه در لجستیک معکوس با تقسیم تقاضای مشتریان و بهینه‌سازی مصرف سوخت»، دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، دوره 13، ش. 71، صص37-28.
فتح‌اله، مهدی (1392)؛ «لجستیک معکوس حوزه‌ای که مورد غفلت واقع شده است»، ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین، سال دوم، ش. 15، صص 33-3.
گنجعلی، منا؛ هادی شیرویه‌زاد و آرش شاهین (1390)؛ «تجزیه ‌و تحلیل شاخص‌های مؤثر بر چابکی لجستیک معکوس با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM)»، مجله فرآیندهای نوین در ساخت و تولید، سال دوم، ش. 1، صص 66-55.
گنجعلی، منا؛ هادی شیرویه‌زاد و آرش شاهین (1392)؛ «ارزیابی موانع لجستیک معکوس با استفاده از تکنیک DEMATEL»، دومین کنفرانس ملی مهندسی صنایع و سیستم‌ها، نجف آباد، دانشگاه اسلامی واحد نجف آباد، گروه مهندسی صنایع، صص. 8-1.
مؤمنی، منصور (1392)؛ مباحث نوین تحقیق درعملیات، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
وحیدی راد، علی (1392)؛ «تحلیل موانع لجستیک معکوس با استفاده از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری (مورد مطالعه: شرکت سایپا یدک)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت مدرس، دانشکده فنی، دانشگاه تهران.
Abdulrahman, M.D., Gunasekaran, A., & Subramanian, N. (2014); “Critical Barriers in Implementing Reverse Logistics in the Chinese Manufacturing Sectors”, International Journal of Production Economics, Vol. 147, pp. 460-471.
Bouzon, M., Govindan, K.,  Rodriguez, C.M.T., & Campos, L.M.S. (2016); “Identification and Analysis of Reverse Logistics Barriers Using Fuzzy Delphi Method and AHP”, Resources, Conservation and Recycling, Vol. 108, pp. 182-197.
Chileshe, N.,  Rameezdeen, R., Hosseini, M.R., & Lehmann, S. (2015); “Barriers to Implementing Reverse Logistics in South Australian Construction Organizations”, Supply Chain Management: An International Journal, Vol. 20, No. 2, pp. 179-204.
Cruz-Rivera, R., & Ertel, J. (2009); “Reverse Logistics Network Design for the Collection of End-of-life Vehicles in Mexico”, European Journal of Operational Research, Vol. 196, No. 3, pp. 930-939.
Jindal, A., & Sangwan, S.K. (2011); “Development of an Interpretive Structural Model of Barriers to Reverse Logistics Implementation in Indian Industry. Localized Solutions for Sustainability in Manufacturing”, In: Proceedings of the 18th CIRP International Conference on Life Cycle Engineering Germany, pp. 448-453.
Kannan, G. (2009); “Fuzzy Approach for the Selection of Third Party Reverse Logistics Provider”, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, Vol. 21, No. 3, pp. 397-416.
Mutha, A., & Pokharel, S. (2009); “Strategic Network Design for Reverse Logistics and Remanufacturing Using New and Old Product Modules”, Computers & Industrial Engineering, Vol. 56, No.1, pp. 334-346.
Patil, S.K., & Kant, R. (2014); “A fuzzy AHP-TOPSIS Framework for Ranking the Solutions of Knowledge Management Adoption in Supply Chain to Overcome Its Barriers”, Expert Systems with Applications, Vol. 41, No. 2, pp. 679-693.
Prakash, C., Barua, M.K., & Pandya, K.V. (2015); “Barriers Analysis for Reverse Logistics Implementation in Indian Electronics Industry Using Fuzzy Analytic Hierarchy Process”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 189, pp. 91-102.
Ravi, V., & Shankar, R. (2005); “Analysis of Interactions among the Barriers of Reverse Logistics”, Technological Forecasting & Social Change, Vol. 72, No. 8, pp. 1011-1029.
Sharma, S. K., Panda, B. N., Mahapatra, S. S., & Sahu, S. (2011); “Analysis of Barriers for Reverse Logistics: An Indian Perspective”, International Journal of Modeling and Optimization, Vol. 1, No. 2, pp. 101-106.
Ying, Z. (2007); “Analysis of Major Barriers of Automobile Reverse Logistics Based on ISM”, Journal of Southeast University (Natural Science Edition), Vol. 2, pp. 252-265.