تاثیر اینترنت برتجارت دوجانبه ایران؛ رویکرد مدل جاذبه تعدیل شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد بازرگانی، دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار گروه اقتصاد بازرگانی ، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد و تجارت الکترونیک دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

رشد چشمگیر تجارت‌ الکترونیکی بین‌المللی در چند سال اخیر بیانگر اهمیت نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات و اینترنت در رشد این نوع تجارت و به‌طور کل تجارت بین‌الملل می‌باشد. بر این اساس در این مطالعه نقش اینترنت بر تجارت دوجانبه ایران و شرکای عمده تجاری آن بررسی خواهد شد. با توجه به ماهیت متفاوت بخش‌های عمده اقتصادی و کالاها و خدماتی که ارائه می‌دهند، اینترنت می‌تواند نقش متفاوتی در گسترش تجارت هریک از بخش‌ها ایفا نماید. لذا در این مطالعه تلاش شده‌ است تا نقش اینترنت بر تجارت کشور با شرکای عمده خود در سه بخش کشاورزی،‌ غیر کشاورزی (صنعت) و خدمات در طی سال‌های 1995 تا 2015 مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که نوآوری پژوهش حاضر نسبت به مطالعات پیشین می‌باشد. در این راستا از مدل جاذبه تعدیل‌شده و داده‌های تابلویی برای مدل‌سازی تجربی و تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده خواهد شد. در میان سه مدل برآورد شده، تنها متغیرهای دسترسی به اینترنت و نرخ ارز در کشور صادرکننده در همه مدل‌های نهایی معنی‌دار شده‌اند و توان توضیح جریانات تجاری را دارد که به نوعی می‌تواند حاکی از تغییر الگوی تجارت در بین کشورهای جهان نیز باشد. نکته بعدی اینکه در میان مدل‌های مختلف، در مدل تجارت کالاهای غیر کشاورزی (صنعتی) هم‌چنان متغیرهای سنتی قدرت توضیح‌دهندگی بیشتری برای توضیح جریانات تجاری دارند و در مقابل در مدل خدمات به هیچ وجه متغیرهای سنتی توانایی توضیج جریانات تجاری را ندارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Internet on Iran’s Bilateral Trade; Modified Gravity Model Approach

نویسندگان [English]

  • somayeh shahhosseini 1
  • habib morovat 2
  • zahra Ghaemi 3
1 Allameh Tabatab'i University
2 faculty of economics at Allameh Tabataba'i University
3 Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

The significant growth of international e-commerce in the recent years illustrates the important role of information and communication technology and the Internet in international trade. Therefore, the aim of this paper is to examine the role of the Internet on Iran’s bilateral trade with its major trading partners. Due to the differing natures of the major economic sectors, the Internet can play a different role in expanding the trade in each sector. In this srudy the role of the Internet on Iran’s trade with its major partners in the three sectors of agriculture, non-agriculture (industry) and services during years 1995-2015. For this purpose, the modified gravity model and panel data were used for experimental modeling and data analysis. In all the three estimated models, only the variables of internet access and exchange rate in the exporting country are significant this indicates a change in the patterns of trade between the countries. The next point is that, among the three models, in the non-agricultural (industrial) commodity model, traditional variables still have more explanatory power to explain the trade flows and, in contrast, in the service model, traditional variables cannot explain the trade flows in any way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bilateral Trade / Gravity Model / Internet / E
  • commerce / International Trade
آذربایجانی، کریم، طیبی، سیدکمیل و حلیمه درگیری (1394). «اثر تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده و اتحادیه اروپا بر تجارت دوجانبه ایران و شرکای عمده تجاری آن: کاربردن مدل جاذبه»، تحقیقات اقتصادی، پاییز 94، سال 50، شماره 3، صص 562-539.
اربابیان، شیرین، یزدانی، مهدی، و صدیقه خلیلی اردلی (1395). «تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه تجارت صنعتی»، پژوهشنامه بازرگانی، تابستان 95، سال 20، شماره 79، صص 66-35.
 اسماعیل‌پور، حسن، (1390). «مدیریت بازاریابی بین‌المللی»، تهران: نگاه دانش.
امیری طهرانی، سید محمدرضا (1390). «تجارت الکترونیک از دیدگاه فلسفه تکنولوژی»، فصلنامه فلسفه علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پاییز و زمستان 90، سال 1، شماره 2، صص 95-65.
پورهاشم، سید جمال و احسان احد مطلقی (1394). «بررسی نقش مؤثر تجارت الکترونیک بر تجارت بین‌الملل با رویکرد نظریه‌ها و کاربردها»، ماهنامه پژوهش‌های مدیریت و حسابداری، اسفند 94، سال 2، شماره 21، صص 61-48.
 حقیقی، محمد. (1388). «بازرگانی بین‌الملل (نظریه‌ها و کاربردها)»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ذوالفقاری، مهدی (1382). «بررسی تأثیر تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات و اشتغال (در برنامه چهارم توسعه)»، فصلنامه کار و جامعه، زمستان 82، سال 12، شماره 52، صص 5-1.
سلمانی، بهزاد، محمدزاده، پرویز و مریم صارمی (1391). «اثر توسعه اینترنت بر تجارت بین‌الملل خدمات»، فصلنامه اقتصاد مقداری، پاییز 91، سال 9، شماره 3، صص 147-127.
 صمیمی، سحر و کامبیز هژبر کیانی (1393). «اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال صنایع کارخانه‌ای ایران»، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، تابستان 93، سال 22، شماره 70، صص 74-55.
طیبی، سید کمال، جباری، امیر، شاطری، محمدرضا و میثم کوچک زاده (1386). «بررسی میزان تأثیر استفاده از اینترنت بر جریان صادرات (مطالعه تجربی 8 کشور منتخب عضو اتحاد آسه آن + 3 و ایران)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، زمستان 86، سال 9، شماره 33، صص 128-105.
فلاحتی، علی، حیدری دیزگرانی، علی و عبدالرضا کرانی (1394). «مقایسه تطبیقی اثر اینترنت بر تجارت خارجی در سازمان کشورهای اسلامی درحال توسعه و گروه هشت کشور صنعتی جهان»، فصلنامه اقتصاد تطبیقی، پاییز و زمستان 94، سال 2، شماره 2، صص 106- 85.
صباغ کرمانی، مجید و محمد رحیم اسفیدانی (1385). «بررسی تأثیر تجارت الکترونیکی بر بین‌المللی شدن بنگاه‌های ایران»، پژوهشنامه بازرگانی، بهار 85، سال 10، شماره 38، صص 187-157.
لطفعلی پور، محمدرضا، کریم زاده، مصطفی، غفرانی، پروین، لکزیان، مهرانگیز و الهه کریمی (1393). «تأثیر اینترنت بر صادرات ایران به ده کشور منتخب در حوزه تجارت خارجی»، اولین کنفرانس ملی جایگاه مدیریت و حسابداری در دنیای نوین کسب و کار. اقتصاد و فرهنگ. صص 16-1.
مهدوی عادلی، محمد حسین و رضا حق دوست (1386). «ضرورت تجارت الکترونیک در ایران با توجه به نقش آن در بهره‌وری بنگاه‌های کشورهای پیشرو»، دانش و توسعه، پاییز و زمستان 86، سال 4، شماره 21، صص 120-97.
هاشمی، سیدمجید (1389). «بررسی تأثیر کاربرد تجارت الکترونیکی بر میزان صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی»، پژوهشنامه بازرگانی، بهار 89، سال 14، شماره 54، صص 200-171.
یزدانی، مهدی، صادقی، مینا و هادی رمضانی (1396). «اثرات مرزی در تجارت دو جانبه ایران و شرکای برتر تجاری: رویکرد الگوی جاذبه غیرخطی»، تحقیقات اقتصادی، بهار 96، سال 52، شماره 1 (118) صص 269-245.
 
Bahmanziari, Tammy., Odomb, Marcus., Ugrin, Joseph C. (2009). “An experimental evaluation of the effects of internal and external e-Assurance on initial trust formation in B2C e-commerce”, International Journal of Accounting Information Systems, Vol. 10, pp 152-170.
Biswas, T. and Kennedy, L. (2016). “The Effect of the Internet on Bilateral Trade”, Selected Paper prepared for presentation at the Southern Agricultural Economics Associations 2016, Annual Meeting, San Antonio, Texas, February 6-9.
Brans, Stuart (2007). “E-Commerence and V-Business”, Elsevier Ltd, London.
Broda, C., Weinstein, D. (2006). “Globalization and the Gains from Variety”, Quarterly Journal of Economics, Vol 121, pp 541-585.
Choi, C. (2010). “The Effect of The Internet on Service Trade”, Economics Letters, Vol 109, pp 102-104.
Clarke, G. R.G. and Wallsten, S.J. (2004). “Has The Internet Increase Trade? Evidence from Industrial and Developing Countries”, World Bank Policy Research, Working Paper, 3215.
Clarke G.R.G. & Wallsten, S. J. (2006). “Has the Internet Increased Trade? Developed and Developing Country Evidence”, Economic Inquiry, Vol 44, No 3, pp 465-484.
Colecchina, A. (2000). “Defining and Measuring E-Commerce: Issues for Discussion”, OECD Workshop on “Defining and Measuring Electronic Commerce, April 24.
Deschamps 2002
Feenstra, R. and J. A. Markusen (2001). “Using the Gravity Equation to Differentiate among Alternative Theory of Trade”, Canadian Journal of Economics, Vol 34, no 2, pp 430-447.
 Freund, C., and Weinhold, D. (2004). “The effect of the Internet on International Trade”, Journal of International Economics Vol 62, pp 169-171.
Freund, Caroline, and Diana Weinhold, D. (2002). “The Internet and International Trade in Services”, American Economic Review, Vol 92 (2). pp 236-240.
Helpman, E. (1999). “The Structure of Foreign Trade”, Journal of Economic Perspectives, Vol 13, pp 121-144.
Kurihara, Y. & Fukushima, A. (2013). “Impact of the Prevailing Internet on International Trade in Asia”, Journal of Sustainable Development Studies, Vol 3, no 1, pp 1-13.
Lawrence J. L. (2000). “Economic Globalization and the Information Technology Revolution”, Stanford University, Department of Economics.
Lin, F. (2014). “Estimating the Effect of the Internet on International Trade”, The Journal of International Trade & Economic Development, Vol 24, no 3, pp 409-428.
Mayer, Thierry,  Zignago, Soledad (2011). “Notes on CEPII’s Distances Measures: The GeoDist Database”, CEPII Working Paper No. 2011-25
Miraskari, S. R. and Salehi, N. and Siadat, A. and Miraskari, A. (2011). “The Effect of Internet on Trade Flows”, Economic and Finance Review Vol 6, no 1, pp 100-106.
porter, Michael E. (2001). “Strategy and the Internet”, Harvard Business Review, Vol 79, no 3, pp 63-78.
Tinbergen, J. (1962). “An Analysis of World Trade Flows: Shaping the World Economy”, ed. New York: The Twentieth Century Fund Inc.
Teo Thompson S. H., Margaret Tan, (1998). “An Empirical Study of Adopters and Non-Adopters of Internet in Singapore”, Information & Management 34.
Turban E. King D. Lee J. K. & Viehland D. (2006). “Electronic Commerce 2006: A Managerial Perspective”, Prentice Hall.
Turban, E., Lee, J. K., King, J., & Marshall, P. (2008). “Electronic Commerce”, 5 Edition, Prentice Hall Publisher.
UNCTAD (2019). “Information Economy Report 2017-2018”, United Nations, New York and Geneva.
Vemuri V.K & Siddiqi, S. (2009). “Impact of Commercialization of the Internet on International Trade: A Panel Study Using the Extended Gravity Model”, The International Trade Journal, Vol 23, no 4, pp 458-484.
World Bank Data (2019). World Development Indicator (WDI), World Bank. Washington DC.